سپینه ماڼۍ وايي چې په ۲۰۲۱ کال کې د جمهوریت له سقوط را وروسته افغانستان ته چې کومې بشري مرستې استول کېږي، ګټه یې د افغانستان خلکو ته رسي نه طالبانو ته.
د سه شنبې په ورځ د متحدو ایالتونو منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ د طالبانو په اړه د امریکا د ولسمشر جوبایډن د حکومت په تګلارې د نیوکې ترڅنګ وویل واشنګټن طالبانو ته میلیاردونه ډالر برابر کړي دي.
ټرمپ د فلورېډا په ایالت کې په یو خبري کنفرانس کې د یوې پوښتنې په ځواب کې چې ګوندې امریکایان د طالبانو سره د امریکا په میلونونو ډالرو مرستو په غصه دي، وویل، «باور نه شي کېدای. میلیونونه نه بلکې میلیاردونه ډالر. څوک اساسآ طالبانوافغانستان ته میلیاردونه ډالر ورکوي؟ دا جو بایډن ورکوي.»
خو د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت د شورا ویاند جان کربي د چهارشنبې په ورځ جنوري اتمه (مرغومې۱۹) په دې اړه د امریکا غږ د یوې پوښتنې په ځواب کې وویل: «افغانستان ته استول شوي بشري مرستې، د افغانستان خلکو ته رسېږي نه طالبانو ته. دا په میخانيکي ډول په همدې بڼې تنظیم شوي دي.»
تر دې مخکې یو امریکايي مقام، چې افغانستان سره د استول کېدونکو مرستو څار کوي، ویلي وو چې د مرستو جدي څار کېږي چې طالبان تر ګټه وانخلي.
د طالبانو ویاند هم په دې اړه د ډونالډ ټرمپ څرګندونې رد کړې دي. د طالبانو حکومت د ویاند مرستیال حمدالله فطرت په خپل ایکس حساب کې لیکلي دي: «حقیقت دا دی چې امریکا اسلامي امارت ته نه یوازې دا چې یوه روپۍ هم نه ده ورکړې، بلکې د افغانستان د خلکو میلیاردونه ډالر یې غصب او کنګل کړي.»
نوموړي ویلي دي چې د طالبانو حکومت «له امریکا څخه د کومې مرستې تمه نه لري او نه یې هم ترې غوښتي» دي.
د افغانستان د بیارغونې په چارو کې د امریکا ځانګړي مفتش په ۲۰۲۴ کال کې ویلي وو چې له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته، متحدو ایالتونو له افغانستان او افغان کډوالو سره د مرستو لپاره ۲۱.۰۶ میلیارد ډالر مرسته ځانګړې کړې او تقریبآ ۳.۳۳ ملیارد ډالر یې په بشري او انکشافي برخو کې له افغانستان سره مرسته کړې ده.
د سیګار په راپور کې ویل شوي وو چې ممکن ځینو ترهګرو، متحدینو او سازمانونو یې په افغانستان کې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت له مرستو څخه په ناقانونه توګه ګټه اخیستې وي.
دا لومړی ځل نه دی، چې له افغانستان سره د امریکا د مرستو په اړه څرګند انتقاد کېږي. د تېرکال په لومړیو کې د متحدو ایالتونو د استازو د خونې د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر مایکل مککال په یوې استماعیه غونډې کې ویلي وو چې طالبانو د مرسته کېدونکو پېسو د ترلاسه کولو لپاره جعلي موسسې جوړې کړې او خپل خلک د ملګرو ملتونو په ادارو کې ځای په ځای کوي.
خو هغو امریکايي مقاماتو چې له افغانستان سره د مرسته کېدونکو پېسو څارنه کوي، استماعیه غونډې ته وویل چې دا مرستې په کلکه څارل کېږي چې د طالبانو لاسونو ته ورنه شي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاند متیو میلر د تېرکال د اپریل په درېیمه نېټه د یوې پوښتنې په ځواب کې ویلي وو، چې طالبان د امریکا مرستو ته لاسرسی نه لري.
هغه ویلي وو: «اجازه راکړئ څرګند یې ووایم چې موږ له خپلو ټولو شریکانو څه غواړو چې اړمنو خلکو ته د مرستو رسولو په برخه کې د ډاډ ترلاسه کولو لپاره محافظتي اقدامات ولري. موږ له خپلو شریکو سازمانونو څخه، چې بشري مرستې رسوي، غوښتي دي چې جدي نظارت وکړي او راپور ورکړي.»
د بهرنیو چارو وزارت ویاند وویل چې د مرستو په وېش کې د اندېښنو په اړه طرحې او پروتوکولونه شته او «موږ په دوامداره توګه د بشري مرستو نظارت کوو او د احتمالي خطرونو او دا چې د امریکا مرستې په غیر مستقیم ډول د طالبانو لاسونو ته ځي، د کمولو» په هڅه کې یو.
تېرکال د جولاۍ په میاشت کې د امریکا کانګرس یوه لایحه تصویب کړه، چې د طالبانو لاسونو ته د امریکا د مرستو د رسېدو مخه نیسي.
دا لایحه «له طالبانو سره د بهرنیو هېوادونو د مادي او مالي مرستو د حمایت سره د مقابلې تګلارې ته اړتیا» نومېږي چې د کانګرس غړي تم برچیت وړاندې کړې وه. دا لایحه د امریکا د بهرنیو چارو وزارت مجبوروي چې طالبانو ته د مرستو د برابرولو او له هغوی څخه د استفادې د څرنګوالي په اړه راپور ورکړي.
برچیت د دغې لایحې د تصویب څخه وروسته په خپل ایکس کې په یو ویدیويي پیغام کې وویل: «دا (لایحه) نه پرېږدي ستاسو د مالیاتو پېسې د طالبانو لاسونو ته ورشي.»
په تېرو دریو کالونو کې، چې طالبان بیا په افغانستان کې واکمن شوي، متحدو ایالتونو له دغه هېواد سره د میلیاردونو ډالرو بشري مرستې کړې دي.
فورم \ دبحث خونه