د ټولنیزو شبکو یو شمیر افغان کاروونکو په افغانستان کې د هغو انځورونو په هکله غبرګونونه ښودلي چې پکې لیدل کیږي په ځینو ولایتونو کې د لوحو څخه په دري ژبې لیکل لیرې شوي او پر ځای ېې په په پښتو لیکل شویدي.
د دې کړنو تازه بیلګه د هرات په ولایت د حوزه ایي روغتون لوحه ده چې انځورونه یې په ټولنیزو شبکو کې خپاره شوي. په انځور کې لیدل کیږي چې ددې روغتون د لوحې څخه په دري لیکل شوی متن لیرې شوی او پر ځای یې پښتو او انګریزي لیکل شوې. تر دې وړاندې د دې روغتون لوحه یوازې په دري ژبې وه.
هرات د افغانستان یو تر ټولو ستر ولایت دی چې ډیری وګړي یې په ځانګړي توګه هغوي چې په ښار کې ژوند کوي، په درې ژبې غږیږي.
د همیش درویش په نامه د فیس بوک یو کاروونکي د هرات ولایت د حوزه اي روغتون همدا لوحه خپره کړې او طالبان یې "بې کلتوره" یاد کړي او تر څنګ یې دا هم لیکلي چې د دا ډول "احمقانه" کړنې په افغانستان کې د "پتمنو پښتنو" پر ضد د غبرګون پیدا کیدو سبب کیږي.
د "هرات مدني فعالانو" په نامه د فیس بوک یوې پاڼې د هرات د دې روغتون د لوحې د بدلولو په هکله لیکلي چې "د فارسي سره دښمني او هغه هم د دې ژبې د زیږدو په ځای (هرات) کې ښکاره دښمني او د هرات د خلکو پیژندګلوي او کلتور له پامه غورځول دي. فارسي ژبه د هیڅ کوم ځانګړي قوم پورې اړه نلري او د زمونږ د پښتنو ورونو په ګډون د هرات د اکثریت وګړو ژبه ده".
د هرات ولایت د اطلاعاتو او کلتور ریاست مشر نعمیم الحق حقاني ددې غبرګونونو په ځواب کې لیکلي، "د هرات د حوزه اي روغتون د لوحې بدلون هغه ډول ندی لکه څنګه په هکله یې غلط تبلیغات کیږي بلکه ټاکل شوې یوه غټه لوحه په دري ژبه د دروازې پر سر ولګول شي. د هرات درانه اوسیدونکي دې ډاډه وي چې هیچا ته به اجازه ورنکړل شي حساسیتونه وپاروري او د روغتون لوحه به هماغه شان وي چې خلک یې تمه لري."
دا لومړی ځل ندی چې طالبان په ځانګړې توګه داسې ولایت کې دا ډول کار کوي چې اکثریت وګړي یې په دري ژبه غږیږي.
هغوي تر دې وړاندې د باماین ولایت د مقام لوحې یوازې په پښتو ولیکلې او د بلخک په پوهنتون کې یې هم د "دانشګاه" پر ځای پوهنتون ولیکه چې خلکو پرې په ټولنیزو شبکو کې انتقادونه وکړل.
د دري څخه پښتو ته د ځینو لوحو بدلول پداسې حال کې کیږي چې طالبانو د اسلامي جمهوري نوم او نښان بدل او پر ځای ې د "اسلام امارت" نوم او نښان لګولی.
پښتو او دري د افغانستان رسمي ژبې دي. تر دې وړاندې په ډیری لویو ښارونو کې د دولتي ادارې لوحې په دري او پښتو وې او په ځینو ځایونو آن د انګریزي ژبه هم ورسره لیکل کیده.
خو د ژبې پر سر په افغانستان کې دا جنجال نوی ندی او وخت ناوخته پدې هیواد کې د سیاستوالو تر منځ په ستونزو هم بدل شوی. یوه ښه نمونه یې "دانشګاه" ټکی و چې د مخکني حکومت په پارلمان کې دومره لانجمن شو چې آن د پښتنو او دري ژبو وکیلانو تر منځ په یو بل د سوک او څپیړې وارولو سبب شو. یو شمیر کارپوهان وایي چې د ژبې سره تبعیضي چلند د ځینو سیاستوالو لپاره په یو دود بدل شوی.
سره لدې چې د جمهوري نظام دواړو جمهور رئیسانو (حامد کرزی او محمد اشرف غني) خپلې بیانیې تر پښتو ډیرې په دري ژبه ورکولې خو بیا هم په افغانستان کې د دري ژبې ځینو فرنهګپالو پدې دواړو جمهور رئیسانو د دري ژبې سره په" تبعیضي چلند کولو" تورن کړي و.
خو د طالبانو تر راتګ وروسته د "دري ژبې سره تبعیض " کولو بحث د ټولنیزو شبکو د کاروونکو تر منځ ډیر تود شوی. دوي استدلال کوي چې ډیری رسمي مکتوبونه په پښتو لیکل کیږي او طالبانو همدرانګه جنتري د هجري شمسي څخه په هجری قمري بدله کړله او هم یې نوروز د جنتري څخه وایست.
دا شکایتونه داسې مهال کیږي چې د طالبانو ډیری ویاندویان خپلې اعلامیې او پیغامونه د پښتو اودري ژبو تر څنګ کله نا کله په عربي او انګریزي ژبې هم خپروي.