په نړۍ کې د بیان آزادۍ د ۲۰۲۴ په کلني راپور کې ویل شوي چې په افغانستان کې د بیان آزادي کړکیچن حالت کې ده او لدې پلوه د نړۍ تر ټولو ناوړه هیوادونو کې راغلی.
د (Global Expression) سازمان په راپور کې ویل شوي چې د بیان آزادۍ له مخې افغانستان د ۱۶۱ هیوادونو په جملې کې ۱۵۵ م مقام کې لري.
د دې سازمان معلوماتو له مخې په تیرو پنځو کالونو کې ۲۰۱۸ – ۲۰۲۳-پورې افغانستان د آزادۍ بیان په جدول کې ۴۷ پواینټه لاندې راغلی.
د بیان آزادۍ د ارزښتونو په جدول کې افغانستان، سوریه او میانمار تر ټولو ټیټ او ډنمارک بیا د ۹۵ امتیازو تر لاسه کولو سره د دې جدول په سر کې دی.
تر دې وړاندې د مطبوعاتو د ازادۍ د نړيوال شاخص له مخې چې د بې سرحده خبريالانو له خوا برابر کړی، افغانستان د خبريالانو لپاره تر ټولو بد هېواد بلل شوى و.
"په نړۍ کې د مطبوعاتو د ازادۍ شاخص – په ۲۰۲۴ کال کې تر سیاسي فشار لاندې ژورنالیزم؛ تر سرلیک لاندې، د دغه بنسټ د راپور په اساس افغانستان د خبریالانو د وژل کېدو او نیول کېدو له امله ۲۶ درجې راښکته شوی او په ۱۷۸م ځای کې راغلی.
د دغې موندنې له مخې افغانستان له اریتیریا او سوریې څخه وروسته په نړۍ کې د مطبوعاتو په ازادۍ کې په ۱۸۷م مقام کې دی. اریتریا په ۱۸۰م او سوریه په ۱۷۹م مقامونو کې دي.
د بې سرحده خبریالانو سازمان ویلي دي چې افغانستان کې د خبریالانو د مرګ ژوبلې او توقیف له کبله دا هېواد د مطبوعاتو د ازادۍ په برخه کې ۲۶ درجې ښکته شوی دی.
د خبریالانو د خوندیتوب د کمېټې د راپور له مخې په افغانستان کې له ۲۰۰۱ څخه نیولې تر ۲۰۲۳ پورې۶۵ خبریالان او د رسنیو کارکوونکي وژل شوي دي.
د دغه سازمان په شاخصونو کې راغلي دي چې په نړۍ کې افراد (سیاسي مقامات) د مطبوعاتو ازادۍ ته ګواښونه پېښوي.
په افغانستان کې د طالبانو تر راتګ وروسته ګڼ شمیر افغان خبریالانو او د مطبوعاتي ادارو مامورینو هیواد پریښی او په نورو هیوادونو کې کډه شویدي.
طالبانو همدارنګه په بیلا بیلو پلمو افغان خبریالان، منتقدین، تحلیلګران، شاعران، د بشري او میرمنو حقونو فعالین او په ځانګړې توګه میرمنې نیولي او بندیان کړیدي.
د ګلوبل اکسپریشن سازمان په راپور کې ویل شوي چې په ۲۰۲۳ میلادي کال کې د نړۍ تقریباً ۵۳ په سلو کې وګړو د بیان آزادۍ په بحران کې ژوند کاوه او په اوس وخت کې څلور میلیارد کسان په ۳۹ هیوادنو کې د آزادۍ په بحران کې ژوند کوي او دا شمیر مخ په ډیریدو دی.
د دې سازمان د بیان آزادۍ جدول له مخې ډنمارک، سویس او سویډن په ترتیب سره تر ټولو غوره او ترکمنستان، نیکاراګوا، ارتیریا او شمالي کوریا بیا تر ټولو ناوړه هیوادونه دي.