د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاند نیډ پرایس هم د طالبانو له لورې د امریکاغږ او ازادۍ رادیو د خپرونو بندول وغندل.
نیډ پرایس وویل چې: «متحده ایالات په ټوله نړۍ کې خپلواکو رسنیو ته د لاسرسي د حق ملاتړ کوي. د طالبانو لخوا په افغانستان کې د امریکاغږ او ازادې اروپا/ازادۍ رادیو د خپرونو بندول [د طالبانو] د ظالمانه اقداماتو په اوږده لیست کې د یو بل اقدام اضافه کیدل دي. د افغانستان خلک آزادو خبرونو ته د لاسرسي حق لري.»
د افغانستان لپاره د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ځانګړي استازي تام ویسټ هم په خپل ټویټر باندې د طالبانو له خوا د امریکاغږ او ازادۍ رادیو د خپرونو بندول غندلي او ویلي یې دي چې افغانان خپلواکو رسنیو ته د لاسرسي حق لري.
تر دې وړاندې د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت د شورا ویاند جان کربي د طالبانو له لورې دننه په افغانستان کې د امریکاغږ د منځنیو او ایف ایم پر څپو د خپرونو بندول په کلکه وغندل او ویې ویل چې: "دا هغه ډله ده چې وايي دوی د متحده ایالاتو په ګډون د نړۍ له هیوادونو سره مشروعیت او عادي دپلوماټیکې اړیکې غواړي. ښه، یو له هغو شیانو څخه چې موږ یې د سوله ایزو مظاهرو سربیره دفاع کوو د مطبوعاتو ازادي او اطلاعاتو او خبرونو ته د خلکو ثابت او د باور وړ لاس رسی دی."
ښاغلي کربي زیاته کړه چې: "مو ږ به د نړۍ په ګوټ ګوټ کې د مطبوعاتو له ازادۍ او د اتباعو له حقونو څخه دفاع ته دوام ورکړو، څو هغوی رسنیو او خبرونو ته لاسرسی ولري".
ښاغلي کربي وویل، د طالبانو کړنې د دوی له څرګندونو سره مخالفې دي او "موږ وینو چې زده کړو ته یې د نجونو لاسرسی قطع کړی او د ښاریانو په ځانګړې توګه د ښځو د مدني او بشري حقونو د تر پښو لاندې کولو شاهدان یو".
د امریکا د ملي امنیت شورا ویاند وویل: "که طالبان واقعاً په رسمیت پېژندل غواړي او مشروعیت ولري، هغوی باید له قانوني لارو عمل وکړي."
طالبانو په افغانستان کې د واک تر لاسه کولو وروسته پر ښځو سخت مقررات وضع کړل، ښځې د یو څو دفترونو په استثنا په دولتي ادارو کې له کار کولو منعې شوې، منځني او عالي ښوونځي د نجونو پر مخ وتړل شول او ښځو ته امر وشو چې د شرعي محرم پرته سفر ونکړي. ددې تر څنګ طالبانو پر مدني فعالانو، د ټولنیزو شبکو په کارونکو او د رسنیو پر کارکوونکو باندې محدودیتونه وضع کړي او پدې هیواد کې په سلګونو رسنۍ د طالبانو له خوا د محدودیتونو او اقتصادي ستونزو له کبله تړل شوي دي.
د افغانستان په مطبوعاتو باندې د طالبلنو د محدودیتونو په نتیجه کې کاناډا او هالنډ په ګډه د رسنیو د ازادۍ د نړیوال ایتلاف (MFC) د رئیسانو په توګه د نومبر په ۱۸ مه (لړم ۲۷) اعلان وکړ چې په دغه ایتلاف کې د افغانستان غړیتوب لغو شو. د ائتلاف ګډو مشرانو ویلي، دغه اقدام یې د ټولو غړو په مشوره او د ائتلاف له غوښتنو سره سم کړی دی.
ددې ايتلاف په خبرپاڼه کې ویل شوي: "د رسنيو د ازادۍ ايتلاف ته څرګنده ده، چې په افغانستان کې د رسنيو د ازادۍ وضعيت له بده مرغه نور د نړيوالې ټولنې د ژمنو سره مطابقت نلري. په حقيقت کې اوسنی حالت د جدي اندېښنې وړ دی."
افغانستان د ۲۰۲۰ کال په جنورۍ کې هغه وخت د رسنیو د ازادۍ د نړیوال ایتلاف غړی شو، چې د محمد اشرف غني په مشرۍ د افغانستان پخواني حکومت د رسنیو د ازادۍ په برخه کې نړیوالې ژمنې ته متعهد شو.
دا په داسې حال کې ده چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي دفتر (یوناما) په دې وروستیو کې په دغه هېواد کې د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي د بې ساري زیاتوالي په اړه اندېښنه ښودلې او ویلي یې دي چې په تېر کال کې د خبریالانو پر وړاندې د بشري حقونو د سرغړونو له ۲۰۰ ډېرې پېښې ثبت شوې دي.
د بې سرحده خبریالانو سازمان هم ویلي چې د دوی موندنې ښيي چې په تېر کال کې په افغانستان کې ۲۱۹ چاپي، غږیزو او تصویري رسنیو خپل فعالیت بند کړی دی. د دغه سازمان د معلوماتو له مخې، مخکې له دې چې طالبان د افغانستان واک تر لاسه کړي، ۵۴۷ رسنۍ موجودې وې، خو اوس مهال په هېواد کې یوازې ۳۲۸ رسنۍ فعالې دي.
د رسنيو د ازادۍ او د خبريالانو پر وړاندې د تاوتريخوالي د دوام په اړه اندېښنې په داسې حال کې راپورته کېږي، چې تر دې مخکې د افغانستان د خبريالانو مرکز په يو راپور کې ويلي و، چې په هېواد کې د طالبانو د واکمنۍ له پيل راهيسې د خبريالانو او د رسنيو له کارکوونکو سره د تاوتريخوالي ٢٤٥ پېښې شوي دي چې په کې نیول، وهل ټکول، تهدیدونه او ټپي کیدل شامل دي.
مخکې له دې چې دغه بندیز ولګول شي، د امریکا غږ اشنا راډیو د افغانستان له دننه څخه د ورځې د ۱۲ ساعتونو لپاره د ۱۵ ایف ایم څپو او دوه منځنیو څپو له لارې شپږ ساعته په دري او شپږ ساعته په پښتو خپرونې کولې. دغه رسنۍ په بېلابېلو خپرونو سره د افغان ولس غږ د هغو مسايلو په اړه نړۍ ته رسوي چې په کورنيو رسنيو کې د طالبانو له خوا سانسور شوی دی.
د امریکا غږ آشنا راډیو چې په افغانستان کې دننه څه باندې ۷.۳ میلیونه اوریدونکي لري د رامنځته شوې ستونزې څخه ژغورل شوی او اوس خپلې راډیویي خپرونې له افغانستان څخه بهر افغان اوریدونکو ته په ۹۷۲ کیلو هرټز منځنۍ څپې وړاندې کوي.
