د نړۍ د دوو سترو گڼ نفوسو هیوادونو چین او هند په پایتختونو کې د سه شنبې په سهار خړو ګردونو سړکونه او لارې کوڅې پټې کړې وې؛ د چاپیریال د ساتنې ادارو خلک په زیات سرعت د ګاډو له چلولو منع کړي دي.
نن د چین په پایتخت بیجینگ کې د چاپېریال د ککړتیا له کبله دویمه اضطراري ورځ وه، پایتخت ډېري فابریکې تړل شوې وې او لسګونه زره ګاډي درول شوي او مکتبونه تړل شوي وو.
چارواکي وايي د اضطراري حالت د اعلان مقصد دا دی چې خلک زیات پام وکړي او د ککړتیا مخه ونیول شي او دود او لوگي کم تولید کړي.
ککړه هوا او ناروغتیا
د ترلاسه شوې احصایې نه معلومیږي چې د هوا د ککړتیا او گرد او غبار دلاسه خلکو ته د روغتیا مشکلات هم پېدا کېدی شي.
په بیجنگ کې د بهرنیو چار د اړیکو په شورا کې د روغتیايي چارو مسول زن هونگ وايي دا اول ځل نه دی چې په بیجنگ کې دومره خرابه هوا لیدل کیږي.
بلخوا د هند په پایتخت نوي ډهلي کې د لسو کالو پخواني کمپاین نه پس یو ځل بیا د سخت ککړ چاپیریال ننداره وه، اوس چې کومه خرابه هوا په نوي ډهلي کې لیدل کیږي هغه په نړۍ کې ساری نه لري.
په نوي ډیلي کې کارپوهان وايي چې "په ژمي کې خو دا گرد بلکل د خلکو د سترگو مخې ته گرځي، هغه ویني، حسوي یي او له ستوني ېې تیروي."
د نړیوال بانک په وینا په هند کې د خرابې هوا له کبله د خلکو عمرونه هم د نورو په نسبت کم دي او د چاپیریال د پاکولو په کار یې قریب ۱۸میلیارده ډالره کلنۍ مصرف هم راځي.
د اسیا په نورو برخو لکه د ایران په تهران ،اصفهان او ارک ښارونو کې هم مکتبونه د تېرو دریو ورځو راهیسې بند دي.
دا د هوا د ککړتیا له کبله د کال ٢٠١٠ نه پس اول ځل دی چې ایران کې داسې سخت مشکل پیښیږي.