یو شمیر افغان مدني او سیاسي فعالان چې د طالبانو تر راتګ وروسته یې هیواد پریښی، یکشنبه اګست ۱۴ (زمري۲۳) په یوې اعلامې کې په افغانستان کې د طالابنو راتګ "توره ورځ" بللې او د اګست د میاشتې ۱۵ مه نیټه یې ماتم بللی.
پدې اعلامیې کې ویل شوي چې د افغانستان د مخکني حکومت د سقوط کیدو دلایل مختلف دي خو په دوحه کې د امریکا او طالبانو تر منځ "مبهم او ناڅرګند تفام او پریکړه لیک د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵مه د حکومت د سقوط یو جدي عامل ګڼل کیږي".
افغان سیاسي او مدني فعالانو همدرانګه ویلي چې پدې تیر یو کال کې د نور افغان ولس تر څنګ "ښځې او نجونې ددې محرومیت دردونه تر ټولو ډیر وګالل او د نورو اتباعو په څیر د هغوي ټولنیز، کلتوري، او مدني آزادي او حقونه په ښکاره توګه تر پښو لاندې شول".
اعلامیه کي تیر یوه کال کي د طالبانو کړنو ته په اشارې سره ویل شوي، "د بشري حقونو د لفعالیتونو لپاره د مدني فضا نشتوالی، د عدالت او قانون نشتوالی، د عدلي او قضایي بنسټونو بندلو، د دوتلي جوړښت او درې ګونو قواوو له منځه وړل، د ښځو پر وړاندې سیستماتیکي او غیر عادلانه تبعیض او مذنبي او نژادي تبعیض او توپیر، جنګي جرمونه او جبري مهاجرتونه، مسؤلیت نشتوالی او د مدني فعال، ډیموکراسۍ د ترویج کوونکي او د پخواني رژیم د کار کوونکو تر نامه لاندې د خلکو وژل" د دې ډلې ځینې کړنې یادې شوي.
پدې اعلامیې کې په نړۍ هم انتقاد شوی چې د طالبانو په کړنو او د افغانستان د ولس د کړاوونو په هکله بې تفاوته دي.
دې ډلې ویلي، "په ځانګړې توګه د اسلامي هیوادونو چوپتیا او سکوت پداسې حال کې چې دوي پوهیږي چې د ظلم پر وړاندې چوپتیا روا نده. زمونږ هیوادوالو په وړاندې د طالبانو داسې ظلمونو ته ننداره کوونکي پاتې کیدل دا څرګندوي چې نړۍ او په ځآنګړې توګه اسلامي هیوادونو افغانستان هیر کړی".
په اعلامیې کې د نړۍ په مشرانو او سیاستوالو غږ شوی چې په طالبانو دې دپلوماتیک فشار او بندیزونه ولګوي تر څو دا ډله رغندو خبرو ته حاضره شي.